GASLIGHTING – to forma przemocy psychiczno-emocjonalnej oparta na manipulacji. Stosują ja psychopaci, narcyzi lub osoby z zaburzeniami osobowości.
Analizując sytuacje ucznia, który mógł paść ofiarą gaslightingu, możemy wskazać następujące płaszczyzny, w których ta przemoc zachodzi:
Zachowania sprawcy
Sprawca tej formy przemocy podejmuje następujące działania:
Zachowania ofiary
Obserwując ofiarę gaslightingu, możemy zauważyć, ze jest:
A ponadto czuje się :
Techniki stosowane przez sprawcę przemocy
Gaslightier swoje działania w dużej mierze opiera na manipulacji, wykorzystując następujące techniki:
Konieczne działania
Reakcja szkoły zależy przede wszystkim od stosunków, jakie łączą sprawcę z ofiarą. W poniższej tabeli przedstawiam możliwe rozwiązania. W przypadku gaslightingu niewątpliwe konieczne będzie wsparcie z zewnątrz, dlatego w momencie poinformowania rodziców o stosowaniu przemocy trzeba porozmawiać również o możliwych rozwiązaniach zaistniałej sytuacji.
Rodzaje relacji | Sposób reagowania |
Relacje rodzinne | Jeśli masz podejrzenie, że wobec ucznia stosowana jest przemoc ze strony członków rodziny, jesteś zobowiązany prze prawo do wszczęcia procedury niebieskiej karty. Dlatego zapoznaj się jeszcze raz z symptomami świadczącymi o występowaniu przemocy, następnie przeprowadź rozmowę z uczniem i podejmij działania mające na celu poinformowanie odpowiednich instytucji. |
Relacje rówieśnicze | Podejmij działania podobne do tych omówionych poniżej. Możesz również wdrożyć plan zmiany. Nasz plan może być oparty na znanym schemacie procesu zmiany zachowań Kurta Lewina:
1. Roztapianie. Dotychczasowe kłopotliwe zachowanie zostanie zakwestionowane i rozluźnione poprzez dostarczanie uczniowi nowych doświadczeń. 2. Zmiana. Niewłaściwe zachowanie jest wytracane krok po krok, a nowe występuje częściej i zdobywa coraz większe znaczenie. 3. Wzmacnianie. Nowe zachowanie jest powtarzane i nagradzane, co powoduje, że w pewnym momencie zyskuje status oczywistości. 4. Usztywnienie. Nie istnieje jedno jedyne prawidłowe zachowanie, stąd też warto, aby ten nowy sposób postępowania uległ po pewnym czasie również „ roztopieniu” Pomysł na zmianę ma sens tylko wówczas, gdy poprzedzony jest dobra diagnozą przyczyn trudności. W przypadku ucznia manipulatora przyczyna może być choroba lub zaburzenie, dlatego najczęściej dodatkowo warto zorganizować dla niego specjalistyczną pomoc. Pamiętaj! Relacja z osobami potrzebującymi pomocy powinna uwzględniać następujące składniki: · Budowanie więzi opartej na zaufaniu · Szacunek dla osoby, której pomagamy · Empatię · Akceptacje drugiej osoby i wyznawanych przez nią wartości · Poczucie bezpieczeństwa w kwestii zachowania dyskrecji · Powstrzymanie się od osadzania · Wierność swoim przekonaniom, autentyczność i spójność |
Relacje w związku | W tym przypadku należy podjąć pracę zarówno z ofiarą, jak i ze sprawcą.
Wobec ofiary podejmujemy następujące działania: · Mające na celu zapewnienie poczucia akceptacji · Podnoszenie poziomu własnej wartości · Uświadomieni, że szczęśliwy związek ma inny charakter i nie polega na manipulacji, podstawa są partnerskie relacje, a nie przewaga jednej z osób · Angażowanie ofiary w działania na rzecz klasy, szkoły, które rozbudza jej wiarę we własne możliwości · Terapia psychologiczna · Działania mające na celu poprawę relacji klasowych ofiary Procedura działania wobec sprawcy: · Reaguj na każdy przejaw agresji i przemocy · Oceń sytuację i stwórz plan działania · Zachowaj spokój, obniż ton głosu, mów powoli · Unikaj zachowań mogących eskalować agresję · Ustanów granice · Przypomnij o konsekwencjach · Nie pozwól czerpać korzyści z przemocy i manipulacji · Postaraj się doprowadzić sytuacje do rozwiązania · Dokumentuj postępowanie Wskazówki dotyczące rozmowy ze sprawcą: · Rozpocznij rozmowę, przedstaw krótko jej temat · Odnoś się do konkretnych zdarzeń, unikaj uogólnień · Przedstaw sytuacje tak, jak ty ja postrzegasz · Pozwól uczniowi przedstawić swoją wersje wydarzeń · Bez względu na wyjaśnienia ucznia powiedz, jakie normy zostały naruszone jego zachowaniem · Podkreśl, że takie zachowania nie są przez ciebie akceptowane i powodują szereg negatywnych konsekwencji w życiu ofiary · Poproś ucznia, aby znalazł sposoby rozwiązania tej sytuacji · Jeśli uczeń nie może znaleźć rozwiązania, możesz zaproponować swoje · Powiedz, jakie będą konsekwencje, jeśli takie zachowanie się powtórzy Ważne! Pamiętaj, że manipulator może stosować różne mechanizmy, dzięki którym zostaniemy wciągnięci w jego grę. Ponadto warto w rozmowie wspomnieć o uczuciach ofiary i spróbować rozwinąć empatię u sprawcy. |
Opracowanie: Agnieszka Wałęsa