GASLIGHTING – PRZEMOC, KTÓREJ NIE WIDAĆ

GASLIGHTING – to forma przemocy psychiczno-emocjonalnej oparta na manipulacji. Stosują ja psychopaci, narcyzi  lub osoby z zaburzeniami osobowości.

Analizując sytuacje ucznia, który mógł paść ofiarą gaslightingu, możemy wskazać następujące płaszczyzny, w których ta przemoc zachodzi:

• Relacja rówieśnicza uczeń – uczeń/uczniowie
• Relacja rodzinna uczeń – rodzic
• Relacja w związku uczeń – dziewczyna/chłopak

Zachowania sprawcy

Sprawca tej formy przemocy podejmuje następujące działania:

• Poddaje ofiarę manipulacji, okazując troskę, zrozumienie, przyjaźń, miłość na zmianę z napadami wściekłości i ostrej agresji
• Jego zamiarem jest skłonienie ofiary do tego, aby zwątpiła we własne uczucia, myśli i aby uznała, że jest chora psychicznie
• Chowa przedmioty należące do ofiary lub zmienia ich miejsce położenia
• Czerpie satysfakcję z posiadania władzy nad drugim człowiekiem
• Najczęściej stosuje przemoc, by odwrócić uwagę od własnych słabości
• Zaprzecza temu, co mówi ofiara
• Oskarża ofiarę o to, że kłamie, myli się lub jest szalona
• Wciąż mówi ofierze, co ona czuje, lub podważa jej uczucia, często zarzuca jej, że przesadza, dramatyzuje, wyolbrzymia
• Podkreśla wady, wytyka błędy, porażki – czyni to „ kulturalnie” w formie żartów
• Wykorzystuje każdą emocjonalną reakcję ofiary twierdząc, że to dowód na jej niezrównoważenie
• Izoluje ofiarę od środowiska
• Próbuje skłócić ofiarę z najbliższymi, tak, aby nie mogła nawiązać kontaktów i weryfikować własnych wątpliwości
• Wmawia, że stoi po stronie ofiary, jest jej przyjacielem
• Chce przejąć kontrolę nas sposobem postrzegania przez ofiarę rzeczywistości
• Kiedy ofiara chce zakończyć relację ze sprawcą, ten zmienia się i udaje troskliwą osobę
• Obraża się bez powodu
• Zdarza się, że zaczyna stosować klasyczną przemoc
• Jest perfekcjonistą, ma wszystko dokładnie przemyślane i wie, jak uniknąć ujawnienia jego prawdziwych intencji

Zachowania ofiary

Obserwując ofiarę gaslightingu, możemy zauważyć, ze jest:

• Niepewna, zalękniona, zdezorientowana
• Podatna i zgodna z sugestiami, poleceniami
• Zagubiona, wątpi w swoje słowa, myśli i działania
• Samotna
• Zawstydzona z powodu własnej rzekomej niepoczytalności
• Przekonana o własnych problemach psychicznych
• Niezdecydowania

A ponadto czuje się :

• Winna i wciąż za wszystko przeprasza
• Przestraszona i w związku z tym zmienia swoje zachowania
• Nieakceptowana
• Gorsza, ma niskie poczucie własnej wartości

Techniki stosowane przez sprawcę przemocy

Gaslightier swoje działania w dużej mierze opiera na manipulacji, wykorzystując następujące techniki:

• Wykonywanie gestów manifestujących odrzucenie, polegających na kierowaniu wyzywających spojrzeń, nieodzywaniu się, wykonywaniu gestów pełnych dezaprobaty, wyśmiewanie, poniżanie. Jednocześnie manipulator nie potrafi sprecyzować, co go w danej osobie denerwuje
• Zakaz poruszania tematów niewygodnych dla manipulatora. Konsekwencja są agresywne odpowiedzi, uciszanie osoby podejmującej rozmowę. Manipulator nie wyjaśnia, dlaczego nie chce na dany temat rozmawiać, ucina rozmowę i ja kończy.
• Dyskredytowanie ofiary poprzez posługiwanie się naciskiem emocjonalnym lub intelektualnym, mającym na celu wmówienie drugiej osobie, że jej znikoma inteligencja, brak zdolności nie predysponują jej do zabierania głosu w danej sprawie, jak tez do nazywania swoich emocji. Manipulator ciągle mówi o niedoskonałości swojej ofiary.
• Wyparcie problemu, które polega na tym, że manipulator unika szczerej, rzeczowej rozmowy i robi wszystko, aby do niej nie doszło. Chcąc odzyskać kontrolę w prowadzonym dialogu, atakuje swojego rozmówcę, twierdząc jednocześnie, ze to on jest strona poszkodowaną.

Konieczne działania

Reakcja szkoły zależy przede wszystkim od stosunków, jakie łączą sprawcę z ofiarą. W poniższej tabeli przedstawiam możliwe rozwiązania. W przypadku gaslightingu niewątpliwe konieczne będzie wsparcie z zewnątrz, dlatego w momencie poinformowania rodziców o stosowaniu przemocy trzeba porozmawiać również o możliwych rozwiązaniach zaistniałej sytuacji.

Opracowanie: Agnieszka Wałęsa